امکان سنجی پیش دستی فروشنده در جبران نقض تعهدات قراردادی درمقرراتCISGبا مطالعه تطبیقی دراسناد بین المللی و حقوق ایران مصطفی صادقی نژاد پاریزی،مریم سهیلی راد،ریحانه حیدری مقدم،سمیرا غلامی

چکیده
یکی از حقوق بایع در کنوانسیون بیع بین المللی کاالمصوب0891وینحق پیش دستی فروشنده در جبران نقض تعهدات
قراردادی موسوم به حق ترمیم است.پیش دستی فروشندهشامل تسلیم کاالو اسناد و مدارک منطبقبا قراردادیاعرف
تجاریو همچنین انتقال مالکیت صحیح و عاری از حق و ادعای ثالث است.هدف مقاله حاضر امکان سنجیپیشدستی
فروشنده در جبران نقض تعهدات قراردادیبا روشی توصیفی و تحلیلی است. نتایج تحقیق بیانگر این است کهحق بایع در
جبران نقض تعهدات ورفع عدم مطابقتمورد تصریحو پذیرشکنوانسیونواقع شده کهاین حقواجد شرایط و محدودیت
هایی بوده و در مواقعینیزاز طرف فروشندهبر خریدارتحمیل میگردد.پیش دستی فروشندهگاهی قبل از موعد انجام
تعهد قابل اجراستکهاین امرموضوع مواد43و43کنوانسیوناستو در مواردی نیزپس از انقضای موعد انجامتعهد،
اعمال این حق به موجب ماده39امکان پذیر است.در سایر اسناد بین المللینیزاصل حق مزبور مورد پذیرش قرار گرفته
و دارای احکام و آثار تقریبا ً مشابهبا کنوانسیوناستاگرچه تفاوت هایی نیز در این زمینه دیده میشود. در حقوق ایران
نیزهمانند کنوانسیون و سایراسناد و رویه قضایی بین المللی،حق ترمیمیاپیش دستی فروشندهدر نقض تعهداتدارای
مبنای فقهی و حقوقی بودهوفروشنده خاطیمیتواندبا پیش دستیاقدام به رفع عیبو تعمیرنمودهو تعهدات خویش
را به درستی ایفاء نماید.
واژههای كلیدی:نقض تعهد، تسلیم،حق ترمیم وتعمیر، کنوانسیون وین.

مقدمه
به موجب کنوانسیون بیع بین المللی کاال مصوب0891وین که بهCISGشهره دارد بایع تعهداتی بر عهده دارد.عمده
تعهدات بایع در ماده41این معاهده ذکر گردیده است که شامل تسلیم کاال و مدارک مربوط به آن و همچنین انتقال مالکیت
مربوط به کاال می شود. تعهدات مزبوروضمانت اجراهای مربوط به آنبه ترتیب درمواد41الی25و همچنین مواد35الی99
کنوانسیون ذکر گردیده است.در البالی مقررات پیش گفته،کنوانسیون مواردی را پیش بینی نموده که فروشنده علیرغم نقض
تعهدات قراردادی خویش میتوانداقدام به جبرانتعهد نقضشده خویش نماید که از آن تحت عنوان پیش دستی فروشنده در
جبراننقض تعهدات قراردادییا«حق ترمیم»یاد می شود.بنابرایندر مواقعی کهفروشنده کاال یا اسناد غیرمنطبق مربوط به
کاالیا کاالی واجدحق و یاادعای ثالث،به خریدار تسلیم می نماید،وی میتواند قبل از اینکه مشتری ضمانت اجراهای نقضعهدات مزبور را علیه وی اعمال نماید،پیش دستی نموده وتعهدات خویش را به نحو کامل و منطبق با شرایط قراردادیبا تسلیم
کاالیجایگزینیاتعمیرکاال ویاتسلیماسناد و مدارکمنطبقجبران نماید.اهمیت وجود این حقوق برای بایعخاطیاین است
ً کهاوالاز اتالف سرمایهناشیاز فسخ قراردادتوسط خریدارًجلوگیری نموده وثانیاموجب کاهش مشقت ومحدودیت های
مربوط به اعمال ضمانت اجراهایمشتری(طرق جبران خسارتمشتری) میگردد.ضرورت پرداختن به این موضوعنیزاز آن
روست که بیشتر ادبیات حقوقی تولید شدهدر آثار نویسندگانپیرامون ضمانت اجراهای تعهدات نقض شدهتوسطبایع،همانند
الزام به تعمیر و تعویض کاال، پرداخت خسارت، فسخ و غیرهاست کهاز این موارد تحت عنوان ابزاراجرای اجباری قرارداد نام
برده میشودو کمتر دست نوشته ای به موضوعجبران داوطلبانهتعهدات نقض شده توسطبایعپرداخته است.انتخاب اینموضوع
در کنوانسیون بیع بین المللی کاالنیزبه این علت است که کنوانسیون به لحاظ آماریبیشترین مصداق قراردادهای تجاری بین
المللی را تشکیل می دهد. بنابراین محور اینمقاله مقررات کنوانسیون و رویه قضایی بین المللی در زمینهپیش دستی فروشنده
در نقض تعهدات قراردادی خویشاست و در پرتو آن مقررات سایر اسناد بین المللی همانندپیش نویس اولیه قانون مدنی اتحادیه
اروپا(DCFR)،اصول حقوق قراردادهای اروپایی(PECL)و اصول قراردادهای تجاری بین المللی(UPICC)و همچنین
حقوق داخلی کشورمان ایران مورد مطالعه و تطبیق قرار داده می شود و تا حد ممکن رویه قضایی بین المللی نیزبررسیمی
گردد تا از این رهگذر بتوانیمبا نگاهی عمیق به مسألهدر اسناد بین المللیدر جهت اعتالی سیستم حقوقی ایران گام برداریم. ً
سؤاالتی که در این زمینه طرح می شود این است که اوالآیا حق بایع در جبران نقض تعهدات به عنوان یک اصل در اسناد و ً
رویه قضایی بین المللی و حقوق ایران پذیرفته شده است یا فقط در موارد خاص قابل استناد است؟ ثانیامحدودیت ها و موانع
اعمال حق بایع در این زمینه چیست؟ ثالثا ً در صورت تعارض حق بایع در ترمیم با حق خریدار در اعمال ضمانت اجراها کدامیک
اولویت دارد؟ رابعا ً چه تفاوتی بین اسناد مزبور و حقوق ایران در این زمینه دیده می شود؟
جهت پاسخگویی به سؤاالت مزبور این مقاله به دو قسمتاصلی تفکیک میگردد. در قسمت نخست ترمیم و جبران
تعهداتنقض شدهبایع درفرض تسلیم قبل از موعد(اجرای زودرس)و در قسمت دوم ترمیم و جبرانتعهدات نقض شدهبایع
پس از موعد انجام تعهددر اسناد مزبور،حقوق ایران و همچنین رویه قضایی بین المللی مورد بررسی واقع شده و درنهایت نتیجه
گیری می نماییم.