29 مرداد 1404
رویکرد دستگاه قضا نسبت به رسانه‌ها و انسان رسانه‌ها، پیشگیرانه است
در جامعه‌ای که رسانه‌ها نقش محوری در اطلاع‌رسانی و شکل‌گیری افکار عمومی دارند، تعامل آنها با دستگاه قضا به‌ویژه حساس است. اینکه رویکرد قوه‌قضاییه در مواجهه با رسانه‌ها و فعالان این عرصه پیشگیرانه است، معنایی فراتر از صرف مقابله دارد؛ این نگرش نشان‌دهنده‌ای از توجه به حقوق آزاداندیشی، اولویت دادن به آرامش روانی جامعه و تداوم تعامل سازنده در چارچوب قانون است.
رئیس کل دادگستری استان تهران در جدیدترین اظهارنظر خود، تأکید کرد رسانه‌ها و افراد رسانه‌ای – چه در قالب مطبوعات رسمی و چه در شبکه‌های اجتماعی – از آزادی بیان و ظرفیت نقد سازنده برخوردارند. این فضا باید بر مبنای قوانین و موازین شرعی باشد، تا به ابزار تخریب تبدیل نشود. به‌ویژه نباید به مجرای دامن‌زدن به رقابت‌های ناسالم سیاسی یا فرهنگی تبدیل گردد .
رفتار رسانه‌ها می‌تواند به سرعت امنیت روانی جامعه را حساس کند. حتی اگر محتوای منتشرشده فاقد عنوان کیفری باشد، اگر زمینه‌ساز شایعات یا اضطراب عمومی شود، دستگاه قضا موظف به ورود است. یعنی اولویت با پیشگیری و جلوگیری از صدمه به آرامش جامعه تعریف شده است و برخورد قضایی آخرین راهکار محسوب می‌شود
برای تحقق این پیشگیری، شعب ویژه‌ای در دادسراها و دادگاه‌ها اختصاص یافته‌اند تا در صورت بروز تخلفات رسانه‌ای یا تهدیدامنیت روانی، فرآیند بررسی سریع و بازدارنده شکل گیرد. در همین راستا، تأکید شده که مجازات‌ها نباید کمتر از آن چه بازدارنده باشد، اعمال شود تا به تحقق هدف جلوگیری از خطرات رسانه‌ای منتهی گردد
یکی از راهکارهای پیشگیرانه بسیار مؤثر، همین انتظار از رسانه‌ها برای ارائه مستندات و دلایل در برابر ادعاهاست. بسیاری از اوقات، همین مکانیسم بازخوردی باعث می‌شود گوینده در ابتدا اشتباه خود را برگزیند یا ادعای بی‌مبنایی را اصلاح کند، بدون آنکه نیاز به مداخله قضایی باشد
جدا از این، تعامل دوجانبه میان رسانه‌ها و قوه‌قضائیه نیز مؤثر است. تجهیز مطبوعات و فعالان رسانه‌ای به فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی در مسیر افزایش اعتماد عمومی و فهم صحیح فعالیت قوه‌قضایی اهمیت دارد. همین تعامل است که باعث می‌شود خبرنگاران، چشم بینا و گوش شنای جامعه باقی بمانند و بتوانند راه حقیقت را از انحراف تشخیص دهند
به‌واقع، دستگاه قضا هم‌زمان به چند مسئولیت توجه دارد: تضمین آزادی بیان و نقد سازنده، حفظ امنیت روانی جامعه، و ایجاد تعامل سازنده با رسانه‌ها بر اساس قانون. این رویکرد بازتابی از فهم این است که برخورد قضایی وقتی معنی‌دار است که در نهایت تلاش برای پیشگیری، بازدارندگی و ساختن فضایی سالم رسانه‌ای انجام شده باشد.
در پایان، می‌توان گفت رویکرد پیشگیرانه دستگاه قضا نسبت به رسانه‌ها فراتر از استراتژی قضایی است؛ این یک رویکرد فرهنگی و حقوقی است که در آن، دستگاه قضایی نه صرفاً برای مجازات، بلکه برای حفظ آرامش عمومی و تقویت فضای اطلاع‌رسانی مسئول خود را می‌بیند. این رویکرد، هم انصاف را در مواجهه با فعالان رسانه‌ای حفظ می‌کند و هم، آرامش جمعی را با پیش‌بینی و جلوگیری از آسیب، در اولویت قرار می‌دهد.
اگر مایل باشید، می‌توانیم این وضعیت را با داده‌های آماری پرونده‌های رسانه‌ای یا طرح نمونه‌هایی از برخوردهای پیشگیرانه در پرونده‌های واقعی نیز تقویت کنیم.